EN

Serigrafi, latince “sēricum” (kumaş) ve antik yunanca “ γράφειν” Graphein (yazmak) kelimelerinden türemiş, bir mürekkebin kalıbın delik kısımlarından baskı altı malzemesi üzerine aktarıldığı bir baskı tekniğidir. Teknik ilk olarak Çin’de Song Hanedanlığı (960-1279) zamanında ortaya çıkmıştır. Daha sonra önce Japonya daha sonra diğer Asya ülkelerine yayılıp geliştirildi. Avrupa’ya ise 18. yüzyılın sonlarında ulaşmıştır.

Baskı tekniğinin en önemli özelliği, diğer baskı teknikleriyle basılamayan ya da basılması zor olan yüzeyler üzerine baskı yapılabilmesidir. Kısaca gazların ve sıvıların dışında her şeye baskı yapılması bu tekniğin hızlıca gelişmesini sağlamıştır. Baskı kalıbının ana malzemesini ise ipek, plastik ya da metal kılcal dokumalar oluşturmaktadır. Bu dokumaların sıklığı ise baskının kalitesini etkiler.

Serigrafi; ipek baskı, film-druck, şablon baskı adlarıyla da bilinmektedir. Kalıbının hazırlanması sırasında dokuma üzerine ışığa duyarlı emülsiyon, ince bir tabaka halinde sürülür ve kurutulur. Üzerine film koyulup pozlandırılır ve suyla banyo edilir. Resim ve/ veya yazının olduğu yerdeki emülsiyon tabakası poz görmediğinden çözünür ve banyoda atılır.

Gerilen kasnak özel yöntemle resmedilmesi istenilen yerlerin açık kalacak şekilde diğer alanların kapatılması ve baskı boyasının kasnağın üzerinden ince boşluklardan sıyırma yoluyla alt tarafa geçirilmesi ile baskı zemine ulaşır. Daha sonra baskı işlemi tamamen bittikten sonra selülozik solventler yani çözücüler tarafından temizlenir ve başka bir baskı için hazır hale getirilir.

Asya menşeli bu sanat 1915’de ilk fotografik yöntemin bulunmasıyla yeni bir hayat kazandı. Tekstil endüstrisi bu yeni yöntemi benimseyerek gelişimine oldukça önemli bir katkı sağladı. 1920’lerde tasarımcılar foto şablonla çalışmaya başladılar. 30’larda Amerika ve Avrupa’nın çeşitli yerlerinde serigrafi çok amaçlı kullanılmaya başlandı. Kişisel atölyeler açıldı. İşlevsel ve sanatsal amaçlı olarak kullanılan bu teknik 1947 yılında Fransa’da renkli hale geldi.

Ülkemizde uygulanmaya başlanmasına kesin tarih vermemekle birlikte Avrupa’daki gelişimlere paralel olarak çalışmalar yapıldığı gözlenmiştir. II. Dünya Savaşı sonrasında malların markalanarak işaretlenmesine çok uygun bir baskı tekniği olması nedeniyle bizde de benzer amaçlarla kullanılıp yaygınlaşmıştır. 1950’den sonra serbest piyasa anlayışıyla reklam, tanıtım ve grafik uygulamalarda kullanılmaya başlanan teknik daha sonra resim alanına geçmiştir. İlk kullanan sanatçılar arasında en önemli isimlerden biri Bedri Rahmi Eyüpoğlu’dur. Çağdaş sanatçılar arasında ise Süleyman Saim Tekcan, Devrim Erbil gibi isimler bulunmaktadır. Sanatçılar kendi evlerinde kurdukları atölyelerde ya da mezun oldukları üniversitelerin atölyelerinde üretimlerine devam ediyorlar. Aynı zamanda Istanbul Kadıköy’de yer alan BigBaboli de hem sanatçılara stüdyolarını kiralayarak hem de üretimlerini yaparak serigrafi alanında çalışmalarına devam ediyorlar. Printed’19’a paralel olarak CİNS ile BigBaboli’de yaptığımız atölyedeki 5 renkli serigrafi baskısına bu linkten ulaşabilirsiniz.